 |
| Alumnas do instituto circa 1940. Entre elas Juan Saco Maureso (director), Teodoro Lopez Sanmartin (Literatura) Manuel de Novoa, German Gutierrez, e Fisterra Teijeiro?? |
Oxalá fosedes máis os que vos atreverades a
escribir unha colaboración con este humilde blog; sen dúbida, para min sería
máis cómodo ademais de instrutivo, xa que sodes moitos os que tedes un
coñecemento superior ao meu sobre a historia de Ourense.
Hoxe Rosa Cid Galante quen posiblemente sexa a
maior experta que temos en temas educativos, ademais dunha incansable investigadora
de datos sobre as mulleres ourensás. Achéganos estes apuntes tan interesantes sobre os primeiros pasos das mozas ourensás no ensino secundario.
grazas Rosa
AS
ALUMNAS DO INSTITUTO DE OURENSE
Por Rosa Cid Galante
A chegada das mozas ourensás ao bacharelato foi lenta na primeira década do século XX, pero co paso dos anos fíxose evidente e notoria a entrada das mozas no instituto, xa que ía acompañada da publicación de dous reais decretos que recoñecían os dereitos das mulleres. Estes serían o do 8 de marzo de 1910 cando as alumnas estaban exentas de consultar a Superioridade para poder cursar estudos superiores, dando así a entrada gratuíta ás mulleres e a do 2 de setembro que permitía a posesión dos títulos que habilitaban para o exercicio de profesións. Grazas a esta normativa tornouse normal o que ata entón era extraordinario, e produciuse unha aceleración na matrícula no Instituto.
Para poder estudar no
Instituto os alumnos debían realizar unha proba de acceso que consistía en
nocións moi básicas adquiridas en primaria como facer contas, problemas,
redaccións ou ditados, para que todos superaran a proba sen dificultade. .
Estableceuse que a idade de admisión no ensino medio sería de 11 anos.
Como eran tempos nos que
aínda non se vía con bos ollos que as mozas accedesen a estes estudos e
compartesen espazos cos seus compañeiros, a maioría das matriculadas comezaron a
facer os cursos pola súa conta pero a medida que avanzaban nos cursos optaban
por facer os estudos. polo oficial.
Unha gran porcentaxe do
alumnado ourensán do Instituto procedía de familias cuxos pais eran de
profesións liberais (médicos, avogados, veterinarios, farmacéuticos,
etc.), comerciantes; xente do banco e cargos de altos grupos (profesores da
Normal, catedráticos, etc.). Tamén de familias con certa solvencia económica,
como asalariados (no comercio, traballadores da banca, etc.); funcionarios
(profesorado, administración pública, correos, ferrocarril, etc.); artesáns,
industriais, militares... Despois houbo unha achega de mulleres que viñan do
mundo rural, eran fillas de donos e tamén de labregas.
Dado o primeiro paso na toma
de decisións, estes estudantes cumpriron con creces os seus estudos.
Efectivamente, eran mulleres estudosas e pódese dicir que todos os estudantes
remataron con éxito e graduáronse. Despois algúns seguiron na Universidade
(Santiago, Valladolid, Madrid...) pero outra boa parte foi á Escola Normal de
Ourense ou á de Pontevedra, León, A Coruña, xa que validaban materias e
realizaban as da carreira como Nocións de Pedagoxía, Traballo, Prácticas
docentes...
 |
| Curso del 42, Don Juan Saco (director), Jesus Soria (Dibujo), |
 |
| Bachilleres 1936 |
O RD do 6 de setembro de 1903
trouxo consigo unha modificación do plan de estudos de bacharelato que
consistía en alixeirar o plan de estudos de Romanones. A redución do devandito
plan respondeu a unha cuestión máis de interese social que de instrución, posto
que se levou a cabo pola queixa do alumnado e pais que consideraron
sobrecargado o programa. Así, aprobouse o Plan de Gabino Bugallal cunha
distribución do bacharelato en seis cursos, suprimindo algunhas materias e
redistribuíndoas con outro criterio.
 |
| Fotografía cedida por Marisa Rey |
Segundo curso: lingua latina
(1o curso); Xeografía especial de España; Aritmética; Ximnasio; Relixión
(voluntaria).
Terceiro curso: Lingua latina
(2o curso); Lingua francesa (1o curso); Historia de España; Xeometría;
Ximnasio; Relixión (voluntaria).
Cuarto curso: Preceptos
literarios e composición; Lingua francesa (2o curso); historia universal;
Álxebra e Trigonometría; Debuxou.
Quinto curso: Psicoloxía e
Lóxica; Elementos de Historia Xeral e Literatura; Físico; Fisioloxía e Hixiene;
Debuxou.
Sexto curso: Ética e
Rudimentos do Dereito; Historia Natural; Agricultura e técnica agrícola industrial;
Química xeral.
 |
| Alumnas do 1915 |
O bacharelato elemental
configurouse do seguinte xeito:
Primeiro ano:
Nocións xerais de Xeografía e
Historia Universal; Elementos aritméticos; Terminoloxía científica, industrial
e artística; Relixión; francés.
Segundo o ano:
Nocións de Xeografía e
Historia de América; Historia da literatura española; Relixión; francés
Terceiro ano:
Xeografía e Historia de
España; Historia Natural; Fisioloxía e Hixiene; Deberes éticos e cívicos e
rudimentos da lei; francés.
Ano común:
lingua latina; Nocións de
Álxebra e Trigonometría; xeografía política económica; Historia da civilización
española nas súas relacións co universal; Agricultura.
SECCIÓN DE LETRAS:
Primeiro ano:
lingua latina; literatura
española fronte á literatura estranxeira; Psicoloxía e Lóxica; Idiomas (inglés
e alemán)
Segundo o ano:
literatura latina; Ética;
Idiomas (inglés ou alemán).
SECCIÓN DE CIENCIAS:
Primeiro ano:
Aritmética e Álxebra; Física,
Xeoloxía, Idiomas (inglés ou alemán)
Segundo o ano:
Xeometría e trigonometría;
Química; Bioloxía; Idiomas (inglés ou alemán)
1916 chicas de la Normal.
En 1930, co nomeamento de
Elías Tormo como ministro de Instrución, comeza a prepararse outra reforma do
ensino secundario cunha estrutura similar á do Plan Callejo, tratando de paliar
algunhas deficiencias.
Patrocinio Armesto. "La Patro"
Os alumnos estudaron igual que os seus compañeiros e acabaron compartindo espazos e inquedanzas. Atrás quedou o problema de onde colocar o alumnado na aula (e se adiante, que se ao carón do profesor), pois pouco a pouco se foi normalizando a súa vida nos Institutos e coa sorte, tamén, de ter notables, destacados e profesores ilustres como Maruja Bouzo, Patrocinio Armesto, Rocío Areán, Aurora Seijo…